Tweede leven voor 110-jarige Watertoren

GRONINGEN – In 1911 begon de bouw van rijksmonument Watertoren Hofstede de Grootkade in de Groningse Schildersbuurt. Nu 110 jaar later wordt het verbouwd tot appartementen en kantoorruimtes. Ter ere van het jubileum wordt de geschiedenis van dit stadsicoon in het licht gezet en de huidige ontwikkelingen rondom de bouw besproken. 

• 

• 

• 

• 

• 

Foto’s: Beeldbank Groningen

Het is 1911 als het ontwerp van de Watertoren Hofstede de Grootkade van toenmalige stadsarchitect J.A. Mulock Houwer werkelijkheid wordt. De Groningse watertoren is dit jaar 110 jaar oud en wordt op dit moment verbouwd tot appartementen en kantoorruimtes. De toren is sinds 1912 in gebruik en is met 56 meter een van de hoogste watertorens van het land. Het bevatte eerst één groot waterreservoir, maar in 1925 werd er een tweede bijgebouwd. Tijdens de oorlog in 1945 verwoestte een Canadees artillerievuur het bovenste reservoir omdat Duitse soldaten zich probeerden te verstoppen in de toren. Op onderstaande beelden is te zien hoe het water uit de toren spuit. 

Video: Beeldbank Groningen

De tweede watertoren van Groningen zou eerst door een particulier waterleidingsbedrijf worden gebouwd, in navolging van de Watertoren Noorderbinnensingel die werd gebouwd in 1907. Toch wilde de gemeente Groningen naast een particulier ook een gemeentelijk waterleidingsbedrijf. In het filmpje van OOG TV voor het 100-jarig jubileum van de watertoren, legt stadshistoricus Beno Hofman deze concurrentie verder uit. Daarnaast bespreken ze de festiviteiten rondom het jubileum.

Video: OOG TV

In 1995 werd de toren ingeschreven bij het rijksmonumentenregister en is vandaag de dag een van de 686 rijksmonumenten in de stad Groningen. Een gebouw wordt omgedoopt tot rijksmonument als het door cultuurhistorische waarde en schoonheid van nationaal belang is. De Rijksoverheid beschermt het gebouw om de monumentale waarde ervan te behouden. Hieronder een kaartje met een paar rijksmonumenten in de Schildersbuurt van Groningen.

• Watertoren Hofstede de Grootkade
• Brugwachtershuisje Herman Colleniusbrug
• Plantsoenbrug met brugwachtershuis
• Poort van De Toekomst
• Buitenhof
• Herenhuis in Overgangsarchitectuur
• Woonhuis met kantoor in Overgangsarchitectuur
• Woningcomplex van zes herenhuizen
• Pakhuis Overijssel
• Kantoor Groninger-Lemmer Stoombootmaatschappij
• Voormalige oliefabriek met directeurswoning
• Bakstenen woningcomplex met witte gepleisterde banden

Kijk voor een uitgebreidere kaart op: https://rijksmonumenten.nl/plaatsen/groningen/?geo=53.218765453751736,6.549179356756914

In het filmpje uit 2011 van OOG TV wordt er nog gesproken over de functie van de watertoren, maar Waterbedrijf Groningen stelde het in 2013 buiten gebruik en toen is het verkocht aan Vastgoed Noord-Nederland. Vanaf 1912 tot 2013 heeft het gebouw altijd als watertoren gefungeerd. Na de verkoop waren er plannen om er twaalf appartementen en een restaurant boven in de toren te bouwen. Bewoners aan de straat Dr. C. Hofstede de Grootkade hebben echter bezwaar gemaakt tegen dit plan. Hun angst was dat met de opening van een restaurant er in de buurt niet meer genoeg parkeerplekken voor de bewoners zouden overblijven. Door deze bezwaren duurde het lang voordat er een vergunning werd gegeven en heeft de watertoren sinds 2013 leeggestaan. 

Het gebouw is gedurende die periode weer doorverkocht aan Calculus Groep BV en zij zijn sinds eind 2020 bezig met de bouw van twaalf appartementen en op de bovenste verdieping kantoorruimtes. Op de begane grond belooft verhuurbedrijf BED’R Apartments een voor publiek toegankelijke tentoonstelling over de geschiedenis van de watertoren. De verwachting is over een jaar klaar te zijn met de verbouwing. Het idee van een restaurant is door de bezwaren van de buurtbewoners niet meer uitgevoerd.

Foto’s: Eigen afbeeldingen

Ineke Poortman (64), bewoner in de Schildersbuurt, was juist heel enthousiast over het idee van een restaurant. ‘Het zorgt voor wat levendigheid en zo komt de wijk wat meer in de loop van het centrum.’ Poortman werk in het dagelijks leven op een basisschool, maar biedt daarnaast ook een verblijf in haar huis aan op Airbnb. ‘Nou ik noem het Air zonder b, want ik serveer geen ontbijt. Ik kreeg extra ruimte in huis en hou er niet van als dat niet benut wordt. Dan voelt een huis net als een te grote jas.’ Haar enthousiasme over het idee van het restaurant heeft echter niets te maken met meer kenbaarheid voor haar verblijf. ‘Ik vind het gewoon mooi dat er straks weer licht brandt, dat geeft een fijn uitzicht.’

Ze is blij dat de expositieruimte onderin de toren intact blijft. ‘Met het 100-jarige jubileum waren alle buurtbewoners uitgenodigd en mocht ook iedereen een aandenken aan de watertoren meenemen. Het was een groot feest.’ Ze woont al 30 jaar in de Schildersbuurt en is het uitzicht op de watertoren nooit zat geweest. ‘Het is gewoon een markant punt van deze wijk. Het zou echt een enorm gemis zijn als de toren er ooit niet meer zou staan.’

Foto: Beeldbank Groningen